วัดไตคล้ายวิหารนอรเวย์

ป.ปิตะรังษี / 20/06/2017 13:33:48

ไทยใหญ่ (ไต) เป็นคนไทยบนดอยสูงที่ถอยร่นลงมาจากทางตอนเหนือนอกเขตประเทศไทย ชาวไตจากเขตแดนพม่าเข้ามาปักหลักอยู่ในไทยเป็นเวลานานหลายชั่วอายุคน และด้วยเป็นเผ่าพันธุ์ที่ใหญ่เหมือนชื่อ คนไตจึงมีวัฒนธรรมประเพณีหลายอย่างที่สืบทอดมาแต่บรรพบุรุษ รวมถึงสถาปัตยกรรมอันงดงามแปลกตาก็เป็นหนึ่งในเอกลักษณ์เผ่าพันธุ์ที่บ่งชี้ถึงความเป็นไตได้เป็นอย่างดี


วิหารไม้วัดพระพาราละแข่ง จังหวัดแม่ฮ่องสอน


วิหารจองคำ

สถาปัตยกรรมชาวไตมีเรื่องน่าสังเกตอีกอย่างหนึ่งที่ชวนสงสัยและน่าประหลาดใจ คือสถาปัตยกรรมวัดของชาวไตบนแผ่นดินไทยมีรูปลักษณะคล้ายคลึงกับวิหารไม้หรือบ้านไม้ในประเทศนอรเวย์ราวอยู่ในภูมิภาคเดียวกันหรือเป็นชนเผ่าที่ถือกำเนิดอยู่ในละแวกเดียวกัน อันนี้เป็นเรื่องบังเอิญที่ชาวนอร์เวย์เองยังทำหนังสือสถาปัตยกรรมเล่มหนาออกมาเปรียบเทียบให้เห็นถึงความคล้ายคลึงให้ชมและพิจารณากันอย่างถี่ถ้วนด้วย


วัดจองกลาง

งานสถาปัตยกรรมชาวไตในประเทศไทยแบ่งเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้ 2 ประเภทคือ วัดและบ้าน วัดถือเป็นงานสถาปัตยกรรมชั้นสูง วัดของชาวไตแบบโบราณมีลักษณะพิเศษ ไม่เหมือนใคร สถาปัตยกรรมเชิงศาสนาที่โดดเด่นเห็นชัดที่สุดมักมีอาคารเดียวเพราะรวมเอาวิหาร ศาลาการเปรียญ และกุฏิ เข้าไว้ด้วยกัน วิหารเป็นอาคารแบบตั้งลอยไม่กำหนดพื้นที่ด้วยกำแพงแก้วเหมือนวัดในภาคกลางหรือวัดล้านนา


วิหารวัดต่อแพ

เอกลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมที่เห็นชัดคือตัวอาคารส่วนใหญ่เป็นวิหารไม้ หลังคาซ้อนสองชั้นแบบยกคอสอง 2 ชั้น มีชายคา 3 ตอน (ชายคาสามตับ) หรือที่เรียกกันว่า “หลังคาแบบคอสอง สามชาย” หากเป็นวัดสำคัญอาจมีหลังคาผสมระหว่าง หลังคายกคอสอง 2 ชั้น กับชายคาสามตับ ผนวกด้วยหลังคาซ้อนชั้นแบบยอดปราสาท ประดับตกแต่งด้วยไม้หรือโลหะฉลุลาย และตกแต่งรวงผึ้งประกับด้านหน้าแบบฉลุลาย


หอสรงน้ำวัดต่อแพ

นอกจากวิหารภายในวัดยังมีงานสถาปัตยกรรมอื่นๆ อีก เช่น องค์เจดีย์ ที่แบ่งเป็นเจดีย์แบบเดี่ยวและเจดีย์กลุ่ม ส่วนสถาปัตยกรรมขนาดย่อมลงมามีการแสดงให้เห็นถึงฝีมือเชิงช่างนั่นมีกุฏิกับศาลาสรงน้ำพระ


หอสรงน้ำกับโบสถ์วัดเมืองปอน

ในส่วนของบ้านหรือเรือนมีลักกษณะทางสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น 2 ลักษณะ คือเฮินโหลงสองส่อง กับ เฮินโหลงตอยเหลียว

เฮินโหลงสองส่อง เป็นเรือนที่มีลักษณะหลังคาสองหลังต่อเชื่อมกันด้วยรางรินตรงกลาง มีองค์ประกอบของเรือน คือจาน (ชาน) ส่องไพ (ครัว) ทั้งจานและส่องไพอาจรวมอยู่ในตัวเรือนหลังใดหลังหนึ่งหรือแยกส่วนออกไปต่างหาก เรือนแบบนี้เป็นเรือนของครอบครัวที่มีขนาดใหญ่ มีสมาชิกภายในครอบครัวหลายคน


บ้านไทยใหญ่ที่เมืองปอน

เฮินโหลงตอยเหลียว เป็นเรือนที่มีหลังคาเพียงหลังคาเดียว มีชานและครัวแยกออกต่างหากได้เช่นเดียวกัน เหมาะกับครอบครัวขนาดเล็ก ที่มีจำนวนสมาชิกอยู่อาศัยไม่มาก


บ้านหรือวิหารไม้ในประเทศนอรเวย์

จากเนื้อหาข้างต้นรวมถึงภาพที่ปรากฏสังเกตเห็นว่าวัดกับบ้านของชาวไตนั้นมีความต่างตรงที่วัดมีความประณีตวิจิตรตระการตาและใหญ่โตเพราะเป็นศูนย์รวมในการทำกิจกรรมทางศาสนา ส่วนบ้านมีความเรียบง่ายไม่มีอะไรสลับซับซ้อน แสดงให้เห็นถึงสังคมการเป็นอยู่ เห็นถึงวิถีชุมชน ทั้งบ้านและวัดมีสถาปัตยกรรมที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง แต่มีเอกลักษณ์เฉพาะที่บ่งชี้ให้เห็นความเป็นไตได้ไม่แพ้กัน ทั้งหมดที่กล่าวมาคือสถาปัตยกรรมที่งดงามของชาวไตหรือไทยใหญ่ที่ปรากฏอยู่บนแผ่นดินไทยในเขตจังหวัดแม่ฮ่องสอน ส่วนวิหารในประเทศนอรเวย์มีความคล้ายหรือต่างกันอย่างไรพิจารณาจากรูปคงบ่งชี้ได้ชัด แต่ที่แน่ๆ หากเทียบสัดส่วนกันแล้ววิหารไม้ในนอรเวย์สูงใหญ่กว่ามาก ซึ่งคาดเดาได้ว่าวิหารที่มีขนาดใหญ่นั้นมาจากพื้นที่หรือบริเวณดังกล่าวมีชุมชนขนาดใหญ่ คือเชื่อว่าตัวสถาปัตยกรรมต้องรองรับคนในชุมชนได้ตามสมควรหรือพอเหมาะพอดีครับ


บ้านหรือวิหารไม้ในประเทศนอรเวย์

อ้างอิง
- นิตยสาร LIFE and HOME

หมายเหตุ
-    วัดไตทั้งหมดบันทึกภาพจากจังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งเป็นเมืองที่มีชาวไตอาศัยอยู่มากที่สุด